Natuurvereniging Tholen | Rubia Tinctorum


18 november 2024

Lid worden

Natuurvereniging Tholen > Naamgeving

Er moest een naam komen voor Natuurvereniging Tholen.

Hiervoor werd een prijsvraag uitgeschreven, waar het logo met "Rubia Tinctorum" oftewel de meekrap uit de bus kwam.

Uit de wortel van de meekrap - met blauwe bloempjes - werd de rode kleurstof gewonnen, die in de Nederlandse vlag verwerkt werd.

Kleur.

Uit het pigment dat uit de meekrapplant wordt gewonnen zijn roze tot donkerrode kleuren te verkrijgen. Het kleurende bestandsdeel is de stof "alizarine".

Herkomst.

Meekrap is afkomstig uit de meekrapplant Rubia tinctorum. Deze plant is inheems in West - Azië en Zuid - Europa. Vanaf de vijftiende eeuw was in Nederland de provincie Zeeland, vooral de omgeving van Goeree-Overflakkee, het belangrijkste productiegebied van de meekrap.

Productie.

Het pigment meekrap wordt uit de gedroogde wortel van de meekrapplant gewonnen. De wortel wordt na drie jaar geoogst. Vervolgens moet hij drogen. In warme landen gaat dat vanzelf, in onze streken werd daarvoor een meestoof gebruikt.

Een meestoof is een rechthoekig gebouw met verschillende ruimtes voor het droogproces. Na het drogen werd de wortel tot poeder gestampt.

Dat gebeurde in het stamphuis. Zes houten stampers van 150 kilogram per stuk verpulverden als een soort heimachine de wortels in een eikenhouten bak van drie meter lang.

Er werd alleen 's nachts gestampt, omdat men dacht dat de kwaliteit van de kleur onder invloed van het daglicht achteruit zou gaan.

Het poeder werd vervolgens met waterdamp en zuur behandeld. De laatste stap in de bewerking was het toevoegen van aluminium- en/of tinhoudende zouten. De nu ontstane kleurstof is in water oplosbaar en te gebruiken om weefsel te verven.

Toepassing.

Meekrap is een oude cultuurplant die al bij de oude Grieken en Arabieren bekend was om zijn geneeskundige werking. Ook als verfplant heeft meekrap al honderden jaren bekendheid.

Meekrap is in Nederland als verf in de textielindustrie (wol, zijde en katoen) gebruikt.

Om wol te verven was 25 - 50 gram wortelpoeder nodig per 100 gram wol. Daarnaast werd meekrap ook gebruikt in de miniatuurschilderkunst, als pigment om olieverf of lijmverf (verf waarbij lijm als bindmiddel werd gebruikt) te kleuren.

Eind 19de eeuw kon men alizarine voor het eerst synthetisch bereiden, met als gevolg dat de teelt rond 1920 ophield. Als gevolg van de teloorgang van de meekrapteelt is deze plant nu bijna verdwenen. Recent wordt in Zeeland en Brabant echter weer meekrap geteeld.

Uitprinten | Laatste wijziging 15 oktober 2010 | Vorige pagina | Home